विराटनगर । सुन–चाँदीलगायतका बहुमूल्य गरगहनाको कारोबार गर्ने अनुमति लिएका मोरङका सुन–चाँदी पसलले गैरकानूनी रूपमा बैङ्किङ कारोबार गरेर ठगी गर्ने र सर्वसाधारणको उठिबास लगाउने गरेको पाइएको छ ।
सुन्दरहरैंचा नगरपालिका–१० खोर्सानेमा रहेको ‘कमला ज्वेलर्स’ का सञ्चालक ४५ वर्षीय राजु विश्वकर्माले ५५ जना सर्वसाधारणलाई १८ देखि २४ प्रतिशतसम्म ब्याज दिने प्रलोभनमा पारी ठगी गरेको पाइएको हो ।
मोरङ प्रहरीले कमला ज्वेलर्सका सञ्चालक विश्वकर्मालाई पक्राउ गरेर अनुसन्धान गर्दा ५५ जना सर्वसाधारणको १ करोड ८० लाख रुपैयाँभन्दा बढी रकम ठगी गरेको प्रारम्भिक चरणको अनुसन्धानबाट खुलेको मोरङ प्रहरीका डिएसपी टीका बहादुर कार्कीले जानकारी दिए । सर्वसाधारणले बचत गरेको रकम ठगी गरेको उजुरीको आधारमा पक्राउ गरेपछि अहिले उजुरी दिने पीडितको सङ्ख्या पनि बढेको उनले बताए ।
‘अहिले उजुरी दिन आउनेको सङ्ख्या बढ्दै गएको छ’ उनले भने, ‘प्रारम्भिक चरणमा १५ जनाको उजुरी आउँदा ८२ लाख रुपैयाँ ठगी गरेको पाइएको थियो । अहिले पक्राउ गरेपछि उजुरी दिने सर्वसाधारण बढ्दै गएका छन् ।’ सुन–चाँदी पसलको आडमा अवैधरूपमा बैङ्किङ कारोबार पनि गरेपछि मोरङ प्रहरीले अदालतमा ठगीमा म्याद थप गरी अनुसन्धान सुरु गरेको छ ।
उनले सहकारीलेजस्तै पासबुक छापेर बैङ्क र सहकारीको भन्दा आकर्षक ब्याज दिने भन्दै सर्वसाधारणबाट रकम सङ्कलन गर्ने र घरजग्गामा लगानी गर्ने गरेको पाइएको छ । सुन्दरहरैंचा–१० की मनमाया राईले १२ लाख रुपैयाँ ज्वेलर्स सञ्चालक विश्वकर्माले ठगी गरेको बताइन् । उनले छोरीलाई उच्चशिक्षा पढाउनको लागि विराटनगरमा रहेको १० धुर जग्गा बेचेर १८ प्रतिशत ब्याजमा २०७८ पुस ११ गते बचत गरेकी थिइन् ।
‘गाउँमै चिनेजानेको सुन–चाँदी पसलमा पहिला पनि कारोबार गर्ने भएकोले विश्वासको आधारमा बचत गरेको थिएँ । सुरुमा कारोबार गर्दा राम्रै भएको थियो । त्यही विश्वासको कारणले जग्गा बेचेको रकम कमला ज्वेलर्समा राखिदिएँ’ उनले भनिन्, ‘बचत गरेको समयावधि पुग्न लागेपछि पैसा झिक्न जाँदा पैसा दिँदैन् । त्यसपछि प्रहरीमा जाहेरी गरेपछि अहिले पक्राउ परेका छन् ।’
सुन्दरहरैंचा–१० मा पोल्ट्री फार्म सञ्चालन गर्दै आएका इन्द्र पुरीको समस्या पनि मनमायाको जस्तै रहेको छ । उनले फार्मबाट आएको मुनाफा र बचत गरेको १० लाख रुपैयाँ राम्रो ब्याज पाउने लोभमा सुन पसलमा राखे । अहिले सुन पसल सञ्चालक पक्राउ परेपछि उनी बिचल्लीमा परेका छन् । ‘खाई नखाई दुःख गरेर आर्जेको रकम आकर्षक ब्याज पाउने लोभमा राखिदिएँ’ उनले भने, ‘अहिले आएर सञ्चालक पक्राउ परेका छन् ।’
आफूहरूले जम्मा गरेको रकम जसरी पनि दिलाइदिनुपर्ने उनले माग गरे । सुन पसल सञ्चालक विश्वकर्माबाट ठगिएका दुई दर्जन बढी सर्वसाधारण सोमबार जिल्ला प्रहरी कार्यालय मोरङमा पुगेका थिए । उनीहरूले बचत गरेको रकम पाउनुपर्ने र गैरकानूनीरूपमा बैङ्किङ कारोबार गर्नेलाई कारबाही हुनुपर्ने माग गरेका छन् ।
यसअघि पनि उर्लाबारी नगरपालिका–६ डिबी मार्गमा रहेको गौतम सुन–चाँदी पसलका सञ्चालक राजेश भनिने गोपाल गौतमले तीन सय जना बढी सर्वसाधारणले ब्याजमा लगाएको १२ करोड रुपैयाँ भन्दा बढी रकम लिएर फरार भएका थिए ।
यस्तै मोरङको बूढीगङ्गा गाउँपालिकामा ‘चन्दा ज्वेलर्स’ नामको सुन पसल सञ्चालन गरिरहेका चन्दन स्वर्णकार र उनकी श्रीमती सङ्गीता धितोमा राखिएको सुन–चाँदी र बचत गरेको करोडौं रुपैयाँ लिएर भागेका थिए । उल्लेखित घटनाले पनि सुन व्यवसायीले कानूनविपरीत बचत सङ्कलन तथा ऋण लगानी गर्दै आएको पुष्टि भएको छ ।
नेपाल राष्ट्र बैङ्क ऐन २०५८ ले निक्षेप उठाउने र ऋण लगानीको काम गर्न नेपाल राष्ट्र बैङ्कबाट स्वीकृति लिनुपर्ने व्यवस्था गरेको छ । ऐनको दफा ७६ (उपदफा १) मा ‘कुनै पनि व्यक्ति, फर्म, कम्पनी वा संस्थाले कुनै पनि प्रकारको निक्षेप लिन वा कर्जा दिन बैङ्कबाट तोकिएबमोजिम स्वीकृति लिनु पर्नेछ’ भन्ने उल्लेख छ । तर, ऐन कार्यान्वयनमा राष्ट्र बैङ्क र प्रहरी प्रशासनले सक्रियता नदिँदा सुनचाँदी व्यवसायीले गैरकानूनीरूपमा निक्षेप सङ्कलन गर्ने तथा सुन धितो राखेर सर्वसाधारणलाई ऋण दिने काम निर्वाधरूपमा गर्दै आएका छन् । सुन पसलबाट कारोबार गरेका सर्वसाधारणहरूको लगानी नै जोखिममा समेत पर्न थालेको छ ।
कमला ज्वेलर्सका सञ्चालक विश्वकर्माले स्थानीय ५५ जना सर्वसाधारणको झण्डै २ करोड रुपैयाँ लिएर ठगी गरिदिएपछि सर्वसाधारण बिचल्लीमा परेका छन् ।
विश्वकर्माको सुन–चाँदी पसलमा १ लाखदेखि २० लाख रुपैयाँसम्म ब्याजमा लगाउने सर्वसाधारण रहेका छन् । उनीहरूले पसलमा आएर पैसा जम्मा गरेपछि पासबुक दिने गरेका थिए । ब्याजमा लगाएको रकम लिएर विश्वकर्माले ठगी गरेपछि पीडितहरूले जम्मा गरेको पैसा फिर्ता गराउन जनप्रतिनिधिदेखि स्थानीय प्रशासनसम्म हारगुहार गरेका छन् ।
सुनसरीको इटहरी र मोरङको विराटनगर, उर्लाबारी, पथरीलगायत क्षेत्रका अधिकांश सुन पसलले यस्तो गैर कानूनीरूपमा बैकिङ कारोबार गर्दै आएको जानकारहरू बताउँछन् । प्रायः सबै सुन पसलहरूले व्यक्तिगत पासबुक नै छापेर कारोबार गर्दै आएका छन् । एक–दुई सुन पसल छाडेर प्रायः सबैले यस्तो धन्दा चलाउँदै आएको सुन पसल सञ्चालकहरू स्वयम् बताउने गर्दछन् । ठूला सुन पसलले करोडको कारोबार गरेको पासबुक राखेर सञ्चालन गर्दै आएको व्यवसायीहरू बताउँछन् ।
केही समयअघि नेपाल प्रहरीको विशेष अनुसन्धान ब्यूरो सीआइबीले अनुमति नै नलिई बैङ्किङ कारोबार गरेको विभिन्न इन्भेष्टमेन्ट कम्पनी, सुन पसल, फेन्सी पसलमा छापा मारेपछि इटहरीका सुन पसल सञ्चालकहरूको पनि भागाभाग भएको थियो । केही समय कारोबार बन्द गरेपनि अहिले भने पुनः कारोबार सञ्चालन हुन थालेको छ ।
मोरङ प्रहरीका डिएसपी कार्कीले स्वीकृति नलिइकन सुन पसलहरूले बचत कारोबार गर्नु गैरकानूनी भएकोले यस्ता पसल कारबाहीको दायरामा आउने बताए । ‘राष्ट्र बैङ्कबाट स्वीकृति नलिई सुन–चाँदी व्यापारीले बचत सङ्कलन गर्नु तथा ऋण दिनु गैरकानूनी कार्य हो’ उनले भने, ‘यस्तो भेटिए कानूनी दायरामा आउनेछन् ।’ उनले सर्वसाधारणलाई कानूनी मान्यता पाएको बैङ्क, सहकारीहरूबाट मात्र कारोबार गर्न आग्रह गरेका छन् ।
बैङ्कभन्दा व्यवसायीले छिटो र सहजरूपमा ऋण दिने र धितोको मूल्याङ्कन पनि बढी गर्ने भएकाले सर्वसाधारण यतातर्फ आकर्षित भएका हुन् । बैङ्कले धितो मूल्याङ्कन गरेर मात्र ऋण दिने, लामो प्रक्रिया, बिललगायतका कागजात खोज्ने भएकाले सुन पसलबाटै ऋण लिने गरेको सर्वसाधारण बताउँछन् । बचत गरेको रकम महँगो ब्याजमा सर्वसाधारणबाट पैसा उठाउने र धितोमा ऋणसमेत दिने गरेका थिए । पैसा फिर्ता गर्न नसकेपछि उनी फरार भएपछि सर्वसाधारण बिचल्लीमा परेका छन् ।
